شيوع بيشتر عفونت ادرار در دختران به دليل رعايت نکردن بهداشت نيست

عفونت ادراري يکي از بيمار يهاي شايع در کودکان است که سالانه ۳ درصد آنها را مبتلا ميکند. والدين بايد درباره عفونت ادراري اطلاعات داشته باشند، زيرا در بسياري از موارد مراجعان اصال نميدانند فرزندشان احتمالا به اين عفونت مبتلاست. اگر عفونت ادراري به موقع درمان نشود ميتواند کودک را به مشکلات کليوي دچار کند. به گفته دکتر محمد رضايي، متخصص کودکان عفونت ادراري با شيوع ۵ درصد در دختران و يک درصد در پسران، ميان دختران بيشتر مشاهده ميشود. در ادامه دكتر رضايي براي ما توضيح ميدهد که علت عفونت ادراري چيست، درمان و روشهاي پيشگيري آن كدام است و چرا دختران بيشتر دچار عفونت ادراري ميشوند؟

ياسمين ثريا

دستگاه دفع ادرار در حالت عادي چه مي کند؟

کليه ها مانند فيلتري هستند که مواد زايد و آب اضافه را از خون ميگيرند و ادرار توليد ميکنند. يک فرد بالغ روزانه 1.5 تا 2 ليتر ادرار دفع ميكند و کودکان بسته به سنشان کمتر از اين مقدار ادرار دفع مي کنند. ادرار از کليه ها حرکت کرده و از طريق ميزناي به مثانه ميريزد. مثانه در ازاي هر يک سال عمر کودک گنجايشي برابر 30 تا 45 ميلي ليتر دارد. يعني مثانه يک کودک ۴ ساله ميتواند 120 تا 180 ميلي ليتر ادرار را در خود نگه دارد. هنگامي که لازم باشد مثانه از ادرار خالي شود ماهيچه اي به نام اسفنکتر در حال استراحت قرار مي گيرد و جريان ادرار از دستگاه تناسلي به سمت خارج بدن برقرار ميشود.

چرا مجراي ادراري عفونت مي کند؟

بعضيها معتقدند ادرار ماده اي پر ميکروب است و اصلا لزوم شستن بدن و نجس بودن ادرار را به دليل همين ميکرو بها مي دانند. اما بايد دانست ادرار يک فرد عادي هيچ نوع ميکروبي در خود ندارد و ميکروب (باکتري) ها از طريق پوست ناحيه تناسلي وارد مجراي ادراري شده و با فعاليت، رشد و تکثير بدن فرد را ملتهب مي کند. اينجاست که محل عفونت (مثانه يا ديگر نقاط سيستم دفع ادرار) درد مي گيرند و عفونت ادراري ايجاد مي شود. به عبارتي باکتريهاي وارد شده به بدن ممکن است هر کجاي سيستم دفع ادرار را- از کليه ها گرفته تا مجراي خروج ادرار- آلوده کنند. اگر ميکروبها خود را به کليه ها برسانند عفونت کليوي ايجاد ميشود که به مراتب از عفونت مجاري ادراري شديدتر و خطرناکتر است. اگرچه عفونت ادراري بايد جدي گرفته شود، اما بيماري عجيب و لاعلاجي نيست. يادتان باشد همان طور که کودک به سرماخوردگي و عفونت گوش مبتلا مي شود، عفونت ادراري هم در کودکان شايع است و دور از انتظار نيست.

علائم عفونت ادراري در کودکان کودکان و نوزادان ممکن است علائم شايع عفونت ادراري در بزرگسالان از قبيل درد و سوزش هنگام دفع ادرار را نداشته باشند. همچنين بچه ها نمي توانند بگويند مشکل شان چيست يا چه حسي دارند؟

در مورد عفونت ادراري در نوزاد يا نوپاي خود بايد دنبال اين علائم باشيد:

تبي که ناشي از آنفلوآنزا يا بيماري ديگري نباشد.

ادراري که بويي عجيب بدهد.

استفراغ

پريشاني و بيقراري کودک

در خردسالان علائم زير مشهودترند، زيرا کودک خودش ميتواند درباره علائمش توضيح دهد:

درد يا سوزش هنگام دفع ادرار

نياز مکرر به دستشويي رفتن

بي اختياري ادرار

ادرار قرمز، صورتي، کدر يا بدبو

درد پشت، پهلو يا زير شکم

ميکروب ها از کجا به دستگاه ادراري فرزندم منتقل مي شوند؟

روده بزرگ هر انساني حاوي تعداد زيادي ميکروب است که در آنجا زندگي ميکنند. مدفوع هم ماده اي پر ميکروب است . اين ميکروبها ميتوانند وارد ميزراه (مجرايي که ادرار را از مثانه به خارج بدن مي برد) شده و از آنجا خود را به مثانه و کليه ها برسانند.

چرا عفونت ادراري مهم است؟

اگر به موقع براي درمان عفونت ادراري فرزندتان اقدام کنيد، خيلي زود علائم بهبود در کودک بروز مي کند، اما در مواردي که عفونت دير تشخيص داده شود يا براي درمان آن اقدامي صورت نگيرد، احتمال آسيبهاي دراز مدت به سيستم دفع ادرار کودک وجود دارد. در اين صورت عملکرد کليه ها مختل ميشود و نارسايي کليه پديد ميآيد. نوزادان و بچه هاي کوچک به مراتب بيشتر در خطر نارسايي کليوي ناشي از عفونت مجاري ادراري هستند. عفونت مجاري ادراري در نوزادان نارس و نوزاداني که به هر دليل جريان ادرار در مجاري ادراريشان مختل شده شايعتر است. عفونت ادراري همچنين ممکن است منجر به عفونت هاي حادي در سراسر بدن به نام «سِپسيس » شود.

چرا عفونت ادراري در دختر بچه ها شايعتر است؟

مجراي ميزراه يعني مجرايي که ادرار را از مثانه به خارج بدن هدايت ميکند در پسران طولي چند برابر دختران دارد. کوتاه بودن اين مجرا در دختران باعث ميشود ميکرو بها راحتتر به قسمتهاي داخليتر بدن و مثانه برسند و زمينه ابتلا به عفونت را ايجاد کنند. از طرفي چسبندگي قسمت خارجي دستگاه تناسلي دختران، اين جنس را نسبت به عفونت ادراري مستعدتر ميکند. اگر فرزندتان دختر است مراقب باشيد اندام تناسلي او را با صابونها و مواد شوينده قوي تحريک نکنيد. به علاوه بعد از تعويض پوشک، دستشويي و هنگام استحمام، اندام تناسلي او را از جلو به عقب بشوييد تا باکتر يهاي روده اي و ناحيه مقعد کمتر به سمت سيستم دفع ادرار بيايند و تعداد باکتريهاي اين ناحيه در حداقل بمانند.

براي کمک به بهبود فرزندم چه کنم؟

ميتوانيد به او مايعات بيشتري بدهيد تا عفونت و ميکروبها از بدنش دفع شوند.

اگر فرزندتان را از پوشک گرفته ايد، به او بگوييد به محض احساس ادرار سريع دستشويي برود، حتي اگر سر کلاس است.

اگر فرزندتان تا 2 روز بعد از شروع دار وهايش

بهبود پيدا نکرد، حتما متخصص معالج او را در جريان بگذاريد. شايد لازم باشد نوع و ميزان دارو تغيير پيدا کند.

چند نکته کوتاه اما مهم

شيرخواراني که از شير مادر تغذيه ميشوند کمتر دچار عفونت ادراري ميشوند.

يادتان باشد پوشک فرزندتان را به موقع عوض کنيد و در هر بار تعويض بدن فرزندتان را زير آب حتما بشوييد.

ختنه شدن پسرها احتمال ابتلا به عفونت ادراري را کم ميکند.

سعي کنيد لباسهاي زير تنگ تن فرزندتان نکنيد و براي پوشش او در خارج يا داخل منزل از لباسهاي نخي که تنگ نباشند استفاده کنيد.

احتمال ابتلا به عفونت ادراري در کودکاني که مدام در وان استحمام ميشوند،بيشتر است.

عفونت ادراري در کودکان چاق بيشتر است.

يبوست سبب افزايش احتمال ابتلا به عفونت ادراري ميشود، زيرا توده مدفوع داخل روده ها به مثانه فشار ميآورد و در نتيجه ادرار به طور کامل از بدن خارج نميشود. بنابراين حتما از زمان تغذيه تکميلي، سبزي کافي به فرزندتان بدهيد، خصوصا اگر فرزندتان شير خشک ميخورد.

چند نکته کوتاه اما مهم

درمان با يک ويزيت تمام نميشود: امروزه درمان عفونت ادراري ديگر مثل سابق که تنها يک دوره درماني به کودک داده ميشد، نيست بلکه خيلي جديتر گرفته ميشود.

سهل انگاري در درمان اين بيماري ممکن است سبب اختلال در بخشي از کارکرد کليه شود. مستعد شدن کودک به اين عفونت و تکرار آن منجر به ابتلاي کودک به نارسايي کليوي در سالهاي آتي زندگي ميشود. بنابراين معمولا متخصصان علاوه بر درمان کوتاه مدت کودک با بررسيهاي بيشتر از قبيل سونوگرافي، عکس رنگي و... وضعيت کودک را بيشتر بررسي ميکنند و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام ميدهند. گاهي کودک لازم است تا ۲سال بعد از شروع عفونت تحت نظر پزشک متخصص اطفال باشد و ابتدا ماهانه و سپس هر ۳ ماه آزمايش ادرار بدهد و نتيجه آزمايش بايد طي اين دوره ها از نظر عفونت ادراري منفي باشد و اگر حتي يک بار هم نتيجه مثبت شد، بايد دوباره درمان دارويي لازم انجام شود.

اقدامات معمول: با مراجعه به متخصص اطفال يا فوق تخصص بيماريهاي کليوي اطفال، پزشک شرح حالي درباره فرزندتان ميپرسد و پس از معاينه، ممکن است آزمايش ادرار تجويز کند. سپس با توجه به نتيجه آزمايش متخصص داروهاي مورد نظرش را براي کودک مينويسد.

بعد از اينکه علائم کودک بهتر شد، متخصص معالج قسمتهاي با لاتر سيستم دفع ادرار از مثانه تا کليه ها را هم معاينه ميکند، زيرا گاهي ممکن است ادرار به جاي پايين آمدن از مثانه به کليه ها برگردد. چنين مشکلاتي احتمال بروز عفونت ادراري را در کليه ها و مثانه کودک افزايش ميدهند.

توصيه هاي آنتي بيوتيکي: دارويي که پزشک براي درمان عفونت ادراري تجويز ميکند از نوع آنتيبيوتيک است.

آنتيبيوتيک تجويز شده را دقيقا مطابق دستور پزشک به فرزندتان بدهيد. اگر فرزندتان بهتر شد مصرف آن را قطع نکنيد و تمام داروي تجويز شده را به او بدهيد. ميزان مصرف آنت يبيوتيک سليقه اي نيست و پزشک آن را بنا به نوع عفونت، شدت عفونت و سن کودک تجويز ميکند. از سويي اگر فردي از اعضاي خانواده يا کودک يکي از بستگانتان عفونت ادراري داشته، داروي او را به فرزندتان ندهيد و حتما خودتان فرزندتان را به پزشک متخصص نشان دهيد.

عفونت ادراري نياز به بستري شدن دارد؟

در مورد عفونت ادراري درمان به موقع نقش بسيار مهمي دارد. اين در حالي است که گاهي کودکان زير ۳ ماه مبتلا به عفونت ادراري بايد داروي خود را به صورت وريدي دريافت کنند و به همين دليل بايد در بيمارستان بستري شوند.

گاهي در کودکان بزر گتر بيماري خيلي حاد است و نم يتواند دارويي خوراکي مصرف کند يا بدنش براي مبارزه با عفونت ضعيف شده اين کودکان هم بهتر است در بيمارستان بستري شوند. کودکاني که از دستشويي رفتن امتناع ميکنند به احتمال بيشتري به عفونت ادراري مبتلا ميشوند. ادرار کردن به طور منظم، مجراي ادراري را استريل نگه ميدارد و نگه داشتن ادرار به باکتر يها فرصت رشد و تکثير ميدهد. به علاوه سفت نگه داشتن اسفنکتر مجراي خروجي ادرار شل کردن آن را هنگام دستشويي رفتن سخت ميکند و در نتيجه مثانه کودک کامل تخليه نميشود و همه اين عوامل زمينه را براي عفونت ادراري کودکان مساعد ميكند.