بيش فعالي چيست؟

دكترمحمدرضاكاظمي

متخصص اعصاب و روان

فوق تخصص روانپزشكي كودك و نوجوان

در ابتدا توضيحي در مورد بيش فعالي بدهيد؟

 نكته اي كه در شروع بحث لازم به تذكر و توجه است اين كه نام كامل اين مشكل اختلال نقص توجه/ بيش فعالي است و همانطور كه از نام اختلال برميآيد 2 جزء اصلي دارد كه يکي نقص اشكال در تمركز و توجه است و ديگري پرجنب وجوشي و فعاليت جسمي زياد. البته پرجنب وجوشي معمولا همراه با رفتارهاي تنشي است كه منظور از آن رفتارهايي است كه به طور ناگهاني و بدون قصد و تصميم قبلي از سوي فرد صورت ميگيرد.

اين اختلال چگونه تشخيص داده ميشود؟

تشخيص اختلال براساس وجود علائم مربوط در فرد است. نشانه ها و علائم بيش فعالي شامل پرجنب و جوشي، ناتواني در يک جا نشستن، وول خوردن، بالارفتن از بلندي مثل ميزومبل، پرسروصدايي هنگام انجام كارها و بازي، پرحرفي، ناتواني در انتظار براي نوبت و وسط حرف پريدن و مداخله در صحبت هاي ديگران است و نشانه هاي نقص توجه شامل ناتواني در تمركز روي كارها و تكاليف، بي دقتي، جاگذاشتن وسايل، بيتوجهي به صحبتها، حواس پرتي، بي علاقگي به فعاليت هاي نيازمند به توجه و تمركز و صرف زمان و فراموشكاري است. طبيعتا فردي كه تعدادي از اين علائم را داشته باشد مبتلا به اختلال نقص توجه/ بيش فعالي است.

آيا همه مبتلايان علائم مشابهي دارند؟

همان طور كه گفته شد، ممكن است يک كودك مبتلا تنها علائم نقص توجه را داشته باشد و كودك ديگري تنها علائم بيش فعالي را ولي در بيشتر موارد كودكان واجد هر 2 دسته علائم هستند. به همين دليل ممكن است 2 كودك مبتلا هيچ علامت مشابهي نداشته باشند.

اين اختلال چقدر شيوع دارد؟

در جوامع مختلف، شيوع متفاوتي دارد به همين دليل آمارهاي مختلفي از شيوع اختلال وجود دارد ولي در مجموع اختلال شايعي است و حداقل 5- 3درصد بچه هاي دبستاني به آن مبتلا هستند.

عاقبت اين اختلال چگونه است؟

در مواردي با رسيدن كودك به سن نوجواني (حدود 11 - 10 سالگي) علائم شروع به فروكش ميکنند و معمولا در ابتدا علائم پرجنب وجوشي بهبود مييابد و در ادامه و در سالهاي بعد علائم بي توجهي و تنشگري كمتر ميشوند ولي در مواردي اين علائم تا جواني و بزرگسالي هم ادامه مييابند. هرچند كه در غالب اين موارد شدت و شكل علائم در اين سا لها تغيير يافته است.

با توجه به اينكه اين اختلال ممكن است به مرور زمان بهبود يابد اصلا لزومي براي درمان وجود دارد؟

بله و ايكدا توصيه ميشود كه به محض تشخيص، درمان مناسب صورت بگيرد زيرا بيماري عوارضي دارد كه در صورت درمان نكردن در نوجواني و بزرگسالي گريبانگير فرد ميشوند و ديگر به راحتي هم قابل رفع و درمان نيستند. عوارض ذكر شده شامل اختلال در رابطه با والدين و همسالان مشكلات يادگيري و ضعف درسي به دليل بي توجهي، كاهش عزت نفس و اعتماد به نفس و درنتيجه اضطراب و افسردگي، اختلال رفتاري و انجام رفتارهاي خطرناك و آسيب رسان و موارد متعدد ديگري است.

درمان اين اختلال چگونه است؟

براي درمان اين اختلال، روش هاي متفاوتي وجود دارد و لازم است براي رسيدن به نتيجه مطلوب چندروش درماني در كنار هم به كار برده شوند. يكي از روش ها، درمان دارويي است كه توسط روان پزشك تجويز مي شود و بسته به شرايط، نوع علائم و سن كودك ممكن است داروهاي متفاوتي تجويز شود. همزمان نيز والدين در زمينه رفتار با كودك آموز شهايي ميبينند و با تصحيح رفتار خود در قبال كودك نشانه هاي رفتاري ناهنجار و منفي را اصلاح و رفتارهاي مثبت را تقويت مي كنند. تغييرات در محيط كودك به اين صورت كه نظارت نزديک، دقيق و بيشتري صورت بگيرد و محيط ساختار يافته تر باشد هم به كنترل علائم كمك ميكند. در سال هاي اخير روش هاي درماني ديگري هم به اين فهرست اضافه شده است كه نتايج مطلوبي از آن ها حاصل شده و يکي از بهترين اين روش ها استفاده از نوروفيدبك است كه نوعي روش درمان غيردارويي و بي عارضه است و از طريق اصلاح الگوي امواج مغزي مي تواند توجه و تمركز و روش درست تمركز را در كودك تقويت كند. استفاده از اين درمان به تنهايي يا در كنار استفاده از دارو نتايج مثبتي در كاهش و گاه رفع مشكلات توجهي كودكان مبتلا داشته است.

در مورد عملكرد نوروفيدبك توضيح بفرما ييد؟

نوروفيدبك نوعي پسخوراند عصبي امواج مغزي است. طبق يکي از اصول پايه سايبرنتيک، فرد نمي تواند متغيري را كنترل كند مگر اطلاعات لازم از آن متغير را دريافت نمايد.

اين اطلاعات را فيدبك مي نامند. در نوروفيدبك هدف اصلي، بالابردن آگاهي شخص نسبت به آنچه در بدن و حتي مغزش به وقوع مي پيوندد و افزايش قدرت كنترل آن است. با ارائه اين تكنيک افراد فيدبكهاي واضح و مستقيمي را از سيستم فيزيولوژي شان دريافت ميكنند كه به آن ها در كنترل عملكرد اين سيستم كمك ميکند.

نوروفيدبك روشي ايمن و بدون درد است كه براي رفع ناهنجاري هاي امواج مغزي به بيمار ارائه ميشود.در نتيجه فرآيندهاي ناهوشيار و غيرارادي فعاليت امواج مغزي، براي بيمار كاملا محسوس مي شود. (از طريق مشاهده آن ها در كامپيوتر) و بيمار با كمك درمانگر و ارائه محرك هاي ديداري  شنيداري قادر خواهد بود امواج نابهنجار را دستكاري كرده و طي جلسات درمان، آن ها را به حالت بهنجار تبديل كند.

مشاوره تلفني رايگان: 7- 88363996

شهرك غرب - بلوار دريا - بين خيابان فرحزادي و پاكنژاد - پلاك 224 طبقه 4